Зазвычай, калі мы кажам слова Пасха, у большасці вернікаў гэтае слова асацыіруецца з Вялікаднем, то бок з самой Светлай Урачыстасцю Хрыстовага Уваскрасення.
Аднак слова Пасха паходзіць ад габрэйскага слова Пасах (פסח), што значыць “мінаванне”, “праходжанне”.
У Старым Запавеце Пасха была святам вызвалення Божага Народу з Егіпта, з дому рабства, а ў Новым – вызвалення з валадарства граху і смерці праз смерць і ўваскрасенне Госпада Нашага Ісуса Хрыста. Гаркота пакутаў смерці і радасць уваскрасення неаддзельныя адно ад аднаго. Таму, як раней Народ Божы еў пасхальнае ягня з горкімі зёлкамі, якія нагадвалі пра рабства егіпецкае, так і зараз Святая Праваслаўная Царква ўспамінае як дні пакуты Госпада (Пасха Крыжа, Страсны тыдзень), так і Яго уваскрасенне (Вялікдзень, Светлы тыдзень).
Успамін Пасхі Крыжа пачынаецца ў Лазараву Суботу. Гэты дзень ужо не адносіцца да святой чатырохдзесятніцы Вялікага посту, хаця пост яшчэ не адпускаецца.
Лазарава Субота
У Лазараву Суботу ўзгадваецца уваскрашэнне Лазара – сябра Хрыста. Гэтае дзеянне было зроблена, калі Лазар прабыў ужо чатыры дні ў магіле. Такім чынам Гасподзь Ісус на вачах усяго народу паказаў апошнюю з трох найважнейшых прыкметаў Месіі, вядомых юдэйскаму паданню, – ацаліць народжанага сляпым, выгнаць глуханямога шатана і ўваскрасіць памерлага.
Уваскрашэнне Лазара стала тым паваротным момантам, калі Божы Народ пачаў канчаткова дзяліцца на тых, хто вызнае Ісуса Месіяй і хто гэтаму супраціўляецца.
Уваход Гасподні ў Іерусалім
Свята Уваходу Госпада ў Іерусалім (Вербная нядзеля ці Нядзеля вай), працягвае ўзгаданне крыжовых пакут Хрыста. Асліца і малады асёл, як было прадказана ў прарокаў, уводзяць Госпада ў Іерусалім – насустрач Ягонаму выбару. Ісус уваходзіць у сталіцу як валадар, але валадар рахманы і мірны. Тое, што цар едзе ў горад на асле, успрымалася як знак міру, як знак таго, што горад не будзе знішчаны (у адрозненне ад уезду на калясніцы).
У гэты дзень і мы, як бы прысутнічаючы там, вітаем Хрыста галінкамі вербаў і вызнаем Яго сваім Валадаром і Госпадам.
Вялікі Панядзелак
У панядзелак Страсной сядзьміцы прыпамінаецца стара-запаветная гісторыя пра продаж Язэпа братамі ў Егіпет як правобраз Распяцця Хрыста, а таксама гісторыя са смакоўніцай, на якой Гасподзь Ісус не знайшоў плода.
У гэты дзень вернікі ўзгадваюць аб тым, што смерць Хрыста адбылася па нашых правінах і моляць Госпада аб тым, каб прынесці належны плод пакаяння і не аказацца не гатовымі ў дзень прыходу Хрыстовага.
Вялікі Аўторак
У аўторак Страсной сядзьміцы ў царкве ўзгадваюцца тыя строгія выкрыванні, прамовіў Ісус у адносінах да кніжнікаў і фарысеяў, а таксама прыпавесці і настаўленні, прамоўленыя ў храме, – аб падатках кесару, аб Страшным судзе, прыпавесць аб талентах і аб дзесяці дзевах.
У гэты дзень і кожны з нас атрымлівае строгія, але пры гэтым практычныя і выканальныя настаўленні Госпада Ісуса аб тым, як трэба сябе паводзіць і пра што клапаціцца, каб стацца спадкаемцам Божага Валадарства.
Вялікая Серада
У сераду Страсной сядзьміцы ўзгадваецца здрада Юды, а таксама ўчынак жанчыны, якая памазала ногі Хрыста каштоўным мірам. Гэтыя гісторыі паказваюць нам гісторыю чалавека, які спакусіўся дабротамі гэтага свету і чалавека, які нічога не пашкадаваў дзеля Хрыста.
Вялікі Чацвер
У гэты дзень узгадваецца Таемная вячэра Хрыста і Ягоных вучняў. Служыцца літургія Васіля Вялікага.
Вялікая Пятніца
Узгадваюцца Крыжовыя пакуты і смерць Хрыста. За ютранню (служба адбываецца ў чацвер увечары) чытаюцца 12 урыўкаў з евангелляў з расповедам пра гэтыя падзеі. Удзень адбываецца вынас Плашчаніцы – іконы Хрыста, які ляжыць у магіле. Плашчаніцу выносяць з алтара ў цэнтр храма і кладуць у «магілу» – узвышша, упрыгожанае кветкамі.
Вялікая Субота
У гэты дзень узгадваецца перабыванне Хрыста ў магіле. Здзяйсняецца літургія Васіля Вялікага разам з вячэрняй. Спевы ў памяць пахавання Ісуса Хрыста злучаюцца са спевамі Уваскрасення. Да часу чытання Евангелля, якое абвяшчае пра ўваскрасенне Збавіцеля (Мц. 28: 1-20), усё – святары, Прастол, ахвярнік і аналой пераапранаецца ў светлае.
